50. Bitef- Rodoljupci

Pravoslavni pop drži službu na mađarskom. Puk nije nacionalno svestan, čak ne zna ni boje svoje zastave. No, dovoljno ga je malko potpaliti i napaliti i evo vam boraca za nacionalna prava. One, odmerenije, trezvenije uvek proglašavaju krivcima ili izdajnicima. A njihova sudbina je već određena. No, rodoljubac, to nije svest i stav, to je ipak profesija. Oduvek unosna. 

Godina je 1848. i revolucija se proširila od Francuske, preko Italije, Mađarske, do male banatske varoši Vršca, gde se grupica lokalnih skorojevića i bankrotiranih mešetara nameće za srpske predstavnike. Jedini kriterijum njihove reprezentativnosti je – rodoljublje, koje oni shvataju prema ličnim interesima; na početku su ponizne „mađarske patriote“ (diče se svojim mađarizovanim imenima, liturgiju drže na mađarskom jeziku – doduše izmišljenom, kite se mađarskim kokardama, itd.), a kada saznaju za srpsku pobunu i zahtev za stvaranjem Srpske Vojvodine, istog časa postaju ratnohuškačke kolovođe. Ali njihovo rodoljublje će biti stalno na iskušenju – u zavisnosti od stanja na bojnom polju. Kada Mađari pobeđuju, oni ponovo na sebe stavljaju mađarske kokarde, a kada pobede Srbi, oni, kao lokalna vlast, brutalno pljačkaju, hapse i ubijaju svoje mađarske susede. Uvek s ratnički pevanim rodoljubivim pesmama na usnama, ubiće i jedinog poštenog i razumnog među sobom – uglednog trgovca Gavrilovića. A posle mađarske kontraofanzive 1849. godine, beže u Beograd, gde bogati i mirne savesti lamentiraju nad svojom „zlom srećom“, pevajući nežnu Sterijinu ljubavnu pesmu o važnosti „čistog srca“.

                                                                         foto: Vicencio Žakić 

Sterijin komad Rodoljupci, morao je da čeka pedeset godina da bi bio postavljen na scenu, iako ga je on napisao neposredno posle istorijskih dogadjaja koji se u njemu opisuju; nacionalne evropske revolucije 1848. sa njenim odjecima na tlu Banata, medju Srbima iz Južne Ugarske.Politika je stara profuknjača, te se u svom delovanju pridržavam postpolitičkog konteksta do daljnjeg. U tom svetlu posmatram i predstavu Rodoljupci Andraša Urbana. Suptilne estetike, no lako sklizava u trivijalnost u delovima gde uporište traži u našoj neveseloj sadašnjosti ili istoj takvoj bližoj prošlosti.

Urbanove patriote nisu neotesani, neobrazovani provincijalci, već vrlo uglađeni a krajnje svirepi građani. Ovi nacionalisti,  spremni su da se bore za više  ciljeve do polsdnje kapi tuđe krvi, a onda pragmatično da ih izdaju. U svojoj političkoj travestiji, rodoljupci se svi u jednom preobraćaju u žene. Metamorfoze su svakolike, strašljivci i pervertiti.

Jovan Sterija Popović

RODOLJUPCI

Režija: Andraš Urban

Narodno pozorište u Beogradu

NARODNO POZORIŠTE U BEOGRADU

VELIKA SCENA

Trajanje: 1:35’

Scenografija: Andraš Urban

Kostimografija: Marina Sremac

Scenski pokret: Tamara Antonijević

Kompozitor: Irena Popović Dragović

Dramaturg: Slavko Milanović

Dramaturg, pomoćnik reditelja: Suzana Vuković

Scenski govor: Ljiljana Mrkić Popović

Izrada scenografije: Miraš Vuksanović

Igraju: Slobodan Beštić, Anastasia Mandić, Suzana Lukić, Pavle Jerinić, Nela Mihailović, Hadži Nenad Maričić, Nikola Vujović, Predrag Ejdus, Branko Jerinić, Bojan Krivokapić

Muzičari: Nemanja Aćimović, Ivan Marković, Đorđe Antić

Izvršni producent: Milorad Jovanović

Organizacija: Jasmina Urošević

Direktor drame: Željko Hubač

Fotografije: Vicencio Žaknić

ANDRAŠ URBAN, reditelj, rođen je 1970. godine u Senti. Još kao sedamnaestogodišnjak stvara nezavisnu pozorišnu i književnu radionicu kao autor, reditelj i glumac. Kasnije formira pozorišnu grupu „Aiowa“ koja teatar tretira kao specifičnu, ali ipak sveumetničku ideološku akciju.  Studira filmsku i pozorišnu režiju na novosadskoj Akademiji umetnosti u klasi prof. Vlatka Gilića, režira u subotičkom Narodnom pozorištu. Diplomirao je 2000. godine u klasi prof. Bora Draškovića i ponovo intenzivno radio u pozorištu. Uz podršku segedinskog MASZK-a i vlastitog ansambla (Ansambl Andraša Urbana), stvara nezavisne pozorišne predstave. Od 2006. godine je direktor Mađarskog gradskog pozorišta „Deže Kostolanji“ u Subotici. Osnivač je internacionalnog pozorišnog festivala Desire Central Station. Režirao četrdesetak profesionalnih predstava u Subotici, Nišu, Beogradu, Segedinu, Bitolju, Ljubljani, Berlinu, Klužu, Varni, Mariboru, Rijeci. Dobitnik je raznih nagrada i priznanja, među kojima su Nagrada „Jasai Mari“ (najprestižnija nagrada za pozorišnu režiju Republike Mađarske), Nagrada „Joakim Vujić“, „Pro Urbe“ grada Subotice, „Pro Urbe“ grada Sente, i Nagrada za „Paralelnu umetnost“ (Meiawawe). Njegove režije i predstave su nagrađene na festivalima: Sterijino pozorje, Festival profesionalnih pozorišta Vojvodine, Infant, Joakimfest, Tvrđava fest, Teatarfest, Festival alternativnih pozorišta Republike Mađarske, Festival mađarskih pozorišta, Bitef, MESS, MOT, Dani satire u Zagrebu.