Kongres Međunarodnog PEN-100 godina Međunarodnog PEN

 

Kongres Međunarodnog PEN, održan u čast 100 godina od osnivanja ove prestižne međunarodne organizacije, upravo je završio kongres izborom novog predsednika i predstavljanjem istorije Međunarodnog PEN. Zbog pandemije koronavirusa ovogodišnji Kongres Međunarodnog PEN, 87. po redu, koji je trebalo da se održi u Oksfordu, održan je u onlajn formatu uz učešće preko delegata s pravom glasa iz 100 PEN centara iz celog sveta.

Predstavnici Srpskog PEN centra su aktivno učestvovali na Kongresu Međunarodnog PEN koji je, pored svečanog dela posvećenog stogodišnjici osnivanja najveće međunarodne federacije pisaca, prevodilaca i urednika, imao i izborni karakter. Kongres je razmatrao čitav niz važnih pitanja savremene književnosti i kulture, uključujući i cenzuru, ograničavanje slobode izražavanja ili fenomene poput populizma, razaranja demokratije i javnosti širenjem dezinformacija, kao i zabrinjavajuću pojavu sve većeg broja pisaca i novinara pod različitim oblicima političkog pritiska.

Povodom 100 godina od osnivanja Međunarodnog PEN na Kongresu se govorili, između ostalih, poznati pisci Salman Ruždi, Orhan Pamuk, Džon Kuci, Margaret Atvud, Eugen Šuljgin, Ma Tida, Ngugi va Tiongo, raniji predsednici Međunarodnog PEN Džon Ralston Sol, Per Vastberg, Omero Ariđis, kao i dosadašnja predsednica PEN Dženifer Klement.

Za novog predsednika Međunarodnog PEN izabran je kurdski pisac iz Turske Burhan Sonmez. Pored Sonmeza, kandidati za predsednika PEN bili su nikaragvanska književnica Đokonda Beli i nigerijski pisac Ben Okri. Sonmez je izabran većinom glasova u prvom krugu.

„ Dok se čitav svet borio protiv epidemije Covid-19, jedna druga epidemija zvana autoritarizam se širila po svetu. Sloboda izražavanja i sloboda ljudske kreativnosti su pod teškim napadom. Danas nam je Međunarodni PEN potrebniji nego ikada“,  rekao je Burhan Sonmez u prvoj izjavi posle izbora za predsednika Međunarodnog PEN.

Rođen u Turskoj, Burhan Sonmez studirao je pravo u godinama nakon vojnog udara 1980. godine. Uhapšen je i saslušavan u istanbulskom policijskom štabu Gajretepe, ozloglašenom centru za mučenje, zbog organizovanja prvog studentskog protesta tokom vanrednog stanja. Кao advokat koji se bavi ljudskim pravima, postao je meta policijskog i sudskog progona, zbog čega je otišao u egzil u Veliku Britaniju, gde se dugo lečio od posledica torture. Za to vreme, Sonmez je počeo da piše romane, inspirisan tradicionalnim pričama koje je čuo dok je odrastao u udaljenom selu u centralnoj Turskoj. Poznati su njegovi romani Nevini, Lavirint i Istanbul Istanbul, a nedavno je objavio i roman Kamen i senka. Sonmezove knjige prevedene su na veliki broj svetskih jezika. Burhan Sonmez živi u Istanbulu i u Kembridžu.

Međunarodni PEN danas čini 155 centara u više od 100 zemalja. Međunarodni PEN osnovan je 1921. godine na inicijativu engleske književnice Katrin Emi Davson Skot, dok je prvi predsednik bio Džon Goldsvorti. Nastao kao snažna reakcija evropskih pisaca i intelektualaca na užase Prvog svetskog rata, Međunarodni PEN je istrajno posvećen promovisanju književnosti i kulture, odbrani slobode izražavanja i stvaranja, kao i unapređenju razmene i komunikacije između različitih kultura.

U čast sto godina od svog osnivanja, Međunarodni PEN je nedavno objavio svoju ilustrovanu istoriju koja je javnosti predstavljena tokom upravo završenog Kongresa.