Reč je o skulpturi u obliku velike odbačene i zaboravljene partizanske zvezde petokrake u koju je uronjeno 2800 krhotina stakla koje podsećaju na 2800 poginulih boraca u bitki za Rijeku.
Instalacija je sastavni deo programa Izvrnuti džep - umjetničke intervencije u javnom prostoru u organizaciji Muzeja moderne i suvremene umjetnosti, u sklopu programskog pravca Doba moći. Doba moći programski je pravac Rijeke 2020 - Evropske prestonice kulture koji tematizira i istražuje istorijske promene i aktuelne manifestacije moći.
“Ova nakrivljena i okrnjena zvezda u svojoj primarnoj simbolici komunicira paradoks odbačenog, ali još uvek „opasnog“ antifašističkog, ali i revolucionarnog nasleđa, kao simbol međunarodnog radničkog pokreta i borbe za pravednije društvo”. N.C.
Spomenik crvenoj Rijeci postavljen je 20. septembra, na dan kada je 1943., posle kapitulacije Italije (8. septembra 1943.) Izvršni odbor ZAVNOH-a doneo odluku, koja je kasnije potvrđena na zasedanju ZAVNOH-a u Plaškom, o priključenju Rijeke matici zemlji Hrvatskoj, kao i Istre, Zadra te ostalih krajeva koje je u II svetskom ratu okupirala Italija. Skulptura će biti postavljena od 20. septembra do 4. oktobra 2020. godine.
Postavljena na vrh Riječkog nebodera ova umetnička intervencija reminiscira crvenu zvezdu koja je na isto mesto bila postavljena 1945. godine. Izvan dohvata i uperen k nebu ovaj samoobrambeni spomenik otvara pitanje pozivanja (ne)željenoga gosta (zvezde petokrake) u tkivo grada, pitanje defanzivnosti kao večnog pratioca napada na neželjeno i začaranog kruga koji se stvara takvim odnosom.
Paradoks odbačenog, a i dalje “opasnog” nasljeđa
Umetnik Nemanja Cvijanović svoj je rad izveo svestan trenda selektivnog, ali i sastavnog prepuštanja istorijskih spomenika zaboravu i destrukciji. Krhotine crvenog stakla simbolički preduhitruju vandalizam u kojem petokraka može potencijalno da nastrada i ukazuju na mogućnost da spomenik sam sebe obrani od uništenja i zaborava. Nakrivljena i okrnjena zvezda u svojoj primarnoj simbolici komunicira paradoks odbačenog, ali još uvek „opasnog“ antifašističkog, ali i revolucionarnog nasleđa, kao simbol međunarodnog radničkog pokreta i borbe za pravednije društvo.
Podsećamo, ova je umetnička intervencija već prilikom najave postavljanja u izvorno planiranom terminu, 3.maja 2020. na Dan oslobođenja Rijeke, izazvala velik interes medija i brojne reakcije javnosti, pojedinaca na društvenim mrežama, ali i političara koji su, koristeći ovu umetničku intervenciju i iznošenje svojih stavova o njoj, naglašavali pozicije s kojih nastupaju.
U tom očekivanom kontekstu, umetnik postavljanjem ove intervencije otvara pitanje može li nakrivljeni i okrnjeni simbol ostati deo identiteta grada pri čemu nakrivljenost zvezde tematizira i simbolizira poziciju antifašizma u savremeno doba. Konkretno, može li delom identiteta da ostane zvezda kao deo kulturnog nasleđa, nezavisno od stavu koji se uz njega veže. Može li samu sebe da obrani od istorijskog revizionističkog programa i prkosi mu?
Spomenik koji danas treba više nego ikada
Italijanski kustos i kritičar Giacinto Di Pietrantonio koji je prošle godine pozvao umetnika Nemanju Cvijanovića na Bijenale “Autostrada” na Kosovu*, o ovoj je umetničkoj intervenciji između ostalog naveo:
“U svom biću zamrznute slike prošlosti i sadašnjosti, ovo delo postaje nužno u haotičnom vremenu u kojem su demokratske slobode dovedene u pitanje. Podseća nas da se nikada ne smemo da prestanemo da se borimo za naše civilizirano biće (…). Ona je spomenik koji nam danas treba više nego ikada”.
Upravo dan na koji je postavljen Cvijanovićev Spomenik crvenoj Rijeci, može nadopuniti ove reči Di Pietrantonia. Naime, tog je datuma, 20. septembra 1943., Zemaljsko antifašističko vijeće narodnog oslobođenja Hrvatske (ZAVNOH), čijim je Izvršnim odborom predsedao književnik Vladimir Nazor, donelo je Odluku o povratku Rijeke u sastav Hrvatske.
Tom se odlukom ništavnim proglašavaju svi ugovori, paktovi i konvencije, koje su razne vlade sklopili s Italijom, a kojima su hrvatski krajevi predati Italiji. ZAVNOH-ovom Odlukom proglašava da se „svi spomenuti hrvatski krajevi, tj. Istra, Rijeka, Zadar, anektirani delovi hrvatskog primorja, Gorskog Kotara, Dalmacije i sva jadranska ostrva (uključiujući i Lastovo, Cres, Lošinj i druga), priključuju matici zemlji – Hrvatskoj“. Takođe, tom je Odlukom italijanskoj nacionalnoj manjini, koja obitava u tim krajevima, zajamčena autonomija.
Savremeni antifašizam, koji uključuje demokratske slobode i borbu za ljudska prava kao civilizacijski doseg društva, svoju sadašnjost temelji na istorijskom antifašizmu. Utoliko je bitna simbolika datuma postavljanja ove umetničke intervencije u Rijeci i prisećanje na istorijsku činjenicu priključenja Rijeke Hrvatskoj u navedenom razdoblju obeženom antifašističkom borbom.
Nemanja Cvijanović – riječki umjetnik koji izlaže na prestižnim svjetskim manifestacijama
Inače, umetnik Nemanja Cvijanović je diplomirao slikarstvo na Akademiji lepih umetnosti u Veneciji, a posdiplomske studie projektiovanja i produkcije vizuelnih umetnosti na Fakultetu za dizajn i umetnost Arhitektonskog univerziteta u Veneciji.
U svojim se radovima bavi propitivanjem društveno-političkih tema, uspostavljajući veze s događajima iz nedavne prošlosti, fasciniran fenomenom kolektivne memorije.
Naglašavajući poziciju odgovornosti i osveštenosti prema anomalijama savremenog društva, on posmatrače uvodi u intrigantan odnos prema memoriji, promenama vrednosnih sistema, propagandi, konzumerizmu i masovnim medijima.
Cvijanović se može pohvaliti brojnim priznanjima, učestvovanjem na prestižnim svetskim umetničkim manifestacijama, izložbama i rezidencijalnim programima od Rima do Beča. Dosad je izlagao na tristotinjak međunarodnih izložbi u Evropi i SAD-u, ali i Gvatemali, Kini, Južnoj Koreji. Sarađivao je i s inostranim galerijama. S ittalijanskom galerijom T293 iz Napulja izlagao je na više sajmova za savremenu umetnost nmeđunarodnog profila, kao što je “Artissima 11”, “Artissima 12”, “Artissima 13”, u Torinu u Italiji, i “Liste 05” i “Liste 06” te “ART BASEL” u Bazelu u Švajcarskoj, “Art feir” u Anterpenu u Belgiji te “Fiac” u Parizu u Francuskoj. I slovenačka galerija ŠKUC predstavlja ga na sajmovima savremene umetnosti, a mnogi su njegovi radovi danas u hrvatskim, francuskim, italijanskim i švajcarskim privatnim zbirkama, kao i u zbirkama relavantnih muzeja.
Нема коментара:
Постави коментар