Vreme: 21. septembar, 19:00
Mesto: VISOKA ŠKOLA SOCIJALNOG RADA
(Kuća Krsmanovića, Terazije 34)
Američki
kritičar Majkl Frid objavio je 1967. godine esej „Umetnost i objektnost“ u
kojem je, ističući razliku između modernizma i minimalne umetnosti, koristio
termine „prezentnost“ i „teatralnost“, kao odlike prvog pojma, odnosno drugog.
Ne upuštajući se u tumačenje ove distinkcije, konstatujemo da je pojam
„teatralnost“ – koji kod Frida upućuje na artificijelnu konstrukciju,
izveštačenost i „poziranje“ – time uveden u diskurs istorije umetnosti kao
negativna oznaka za umetnost koja narušava ontologiju modernističkog dela i
sistem vrednosti koje otelovljuje. Razumljivo je što Frid, kao pripadnik
formalističke škole mišljenja, u potpunosti zanemaruje promenu umetničke
paradigme koju šezdesetih godina donose neoavangardni pokreti u kojima je
potpuno drugačiji tip „teatralnosti“ postao jednim od najvažnijih instrumenata
probijanja granica modernističke autonomije umetnosti. Hepening, fluksus,
performans, bodi art, instalacije, envajronmenti i različite intermedijalne
forme izraza dovele su, kao nikada ranije u povesti, do uzajamnog približavanja
teatra i vizuelne umetnosti. Ova približavanja, koja obuhvataju i druge discipline
(muziku, književnost, film, ples), dugujemo „performativnom okretu“, pod kojim
se podrazumeva prebacivanje akcenta s predstave ili izložbe na metakategoriju događaja, koja dovodi u pitanje
ustanovljene parametre (kontekst pojavljivanja, sredstva produkcije, način
recepcije) na osnovu kojih se delo svrstava u određenu disciplinu.
Ovom trendu
priključio se i Bitef, u čijim će pratećim programima od 1968. do 1972.
značajno mesto zauzimati „likovni Bitef“, koji je realizovala Galerija 212, na
čelu s kustoskinjom Biljanom Tomić. Ne samo da je festival ažurno registrovao
paradigmatske promene toga vremena već je prvi put u Jugoslaviji otvorio
mogućnost „bliskog susreta“ teatra i vizuelne umetnosti – konkretno, „novih
pozorišnih tendencija“ i „nove umetničke prakse“ – koji je, nažalost, zastao na
nivou prikazivanja fluidnosti njihovih granica, bez odgovarajuće
kritičko-teorijske elaboracije. Početna premisa razmatranja aktuelnih
susretanja nisu samo promene koje su se odigrale performativnim okretom
šezdesetih godina već i odsustvo teorijskog promišljanja posledica tog okreta,
koje pratimo sve do danas. One se i u teatrologiji i u teoriji umetnosti,
uprkos interdisciplinarnim orijentacijama obe nauke, veoma retko istražuju, dok
sama praksa poznaje samo izolovane slučajeve artikulisanog promišljanja
teatarskog u vizuelnoj umetnosti i obrnuto. Tri pozorišne instalacije koje
zatvaraju ovogodišnji Bitef povod su da se ova tema pokrene s mrtve tačke i
otvori diskusija, ne više o granicama za koje je izvesno da su prekoračene već
o pragovima prelaza ili međuprostorima teatra i vizuelne umetnosti.
Dejan Sretenović
Na
Tribini učestvuju: Dominik Iber, scenograf i reditelj (Rimini
protokol); Marina Davidova, pozorišna kritičarka, istoričarka i producentkinja
(Viši naučni saradnik na Institutu za umetničke studije u Moskvi); dr Jelena
Vesić, nezavisna
istraživačica, kustoskinja, istoričarka umetnosti i spisateljica koja živi u
Beogradu i deluje internacionalno; dr Ana Vujanović, nezavisna kulturna radnica
- teoretičarka izvođačkih umetnosti i kulture i dramaturškinja koja živi i radi
između Berlina, Amsterdama i Beograda.
Moderator
Tribine: dr Dejan Sretenović, istoričar i teoretičar umetnosti (kustos
Muzej savremene umetnosti u Beogradu)
Нема коментара:
Постави коментар