Jugoslovenska arhitektura u MoMA muzeju: "U pravcu betonske utopije"

Spomenik Kameni cvet, djelo Bogdana Bogdanovića, Jasenovac, Hrvatska; Foto: Valentin Jeck, MoMA

Muzej moderne umetnosti (The Museum of Modern Art – MoMA) u Njujorku najavio je za  juli 2018. godine otvaranje reprezentativne izložbe jugoslovenske arhitekture iz perioda od 1948. do 1980. godine, koja obuhvata više od 400 crteža, modela, fotografija i filmskih snimaka iz gradskih arhiva, privatnih i muzejskih kolekcija iz celog regiona.

Izložba “Toward a Concrete Utopia: Architecture in Yugoslavia, 1948-1980” (Ka betonskoj utopiji: Arhitektura u Jugoslaviji, 1948-1980) biće otvorena 15. jula 2018. godine u MoMA, koji je istakao da će to biti prvo predstavljanje izuzetnih dela vodećih arhitekata socijalističke Jugoslavije američkoj i međunarodnoj javnosti. 

Izložba će istaći značajan, ali još uvek nedovoljno istražen opus modernističke arhitekture, čije napredno razmišljanje ima uticaj i danas. Izložba će biti otvorena šest meseci, odnosno do 13. januara 2019.

“Neke od najlepših primera brutalističkog stila dizajnirale su arhitekte za koje verovatno nikada niste čuli u zemlji koja više ne postoji – Jugoslaviji. Često zaboravljeni arhitektonski stil nekadašnje balkanske nacije tema je velike izložbe u Muzeju savremene umetnosti ovog leta, prve ove vrste u SAD. Predstava 'U pravcu betonske utopije: arhitektura u Jugoslaviji, 1948-1980' proučavaće zgrade koje su se pojavile tokom četrdesetpetogodišnjeg perioda i trajnog, ali često zaslepljujućeg arhitektonskog nasleđa“, navodi se u MoMa saopštenju.

Stojan Maksimović, Sava centar, 1979, Beograd, Srbija. Pogled iz konferencijske sale, foto: Valentin Jeck, zbirka MoMA, Njujork (2016).

Kustos arhitekture i dizajna Muzeja savremene umetnosti u Njujorku Martino Stirerli kaže da je na internetu dobio ideju za izložbu gledajući slike anonimnih jugoslovenskih zgrada iz posleratnog perioda koje su cirkulisale društvenim medijima.

Usledilo je trogodišnje istraživanje o radu Bogdana Bogdanovića, Svetlane Kane Radević (smatra se prvim ženskim crnogorskim arhitektom), Gerogija Konstantinovskog... 

Miodrag Živković, Spomenik Bitki na Sutjesci, 1965-71, Tjentište, BiH, pogled sa zapadne strane, foto: Valentin Jeck, zbirka MoMA, Njujork (2017)

“Jugoslavija, relativno mala zemlja na zapadnom Balkanu imala je značajan uticaj u svetskoj politici Hladnog rata. Zbog toga što se zemlja strateški povezala sa Pokretom nesvrstanih pod komunističkim režimom Josipa Broza Tita, arhitekte i informacije su mogli slobodno da se kreću tako kreirajući zlatno doba gradnje u Jugoslaviji. Predstava će istražiti arhitekturu – ujedno hibridnu i jasnu, konkretne spomenike, stil nebodera, ekspanziju stambenih blokova“,  pojasnio je Stirli na konferenciji za medije, najavljujući gostovanje kustosa Vladimira Kulića i Ane Kac, koji će mu pomoći da se prikaže nekoliko filmova, više od 400 crteža i niz specijalno naručenih fotografija Valentina Jeca.