Plamene zore bude me iz sna-Ruska avangarda u Beogradu

Da li ste pili čaj iz  čajnika Kazimira Maljeviča? 

Da li ste, ikada, uživali što ste deo kolektiva, gledajući ozarena lica važih drugarica i drugova? 

Da li ste sanjali bolje sutra?

Pa probudite se, vreme je da krenete na posao!

U Muzeju istorije Jugoslavije, tom najpopmpeznijem poklonu koju je pokojni predsednik JB Tito primio za sedamdeseti rođendan 1962. godine od grada Beograda opet su osvanuli Rusi! I to još avangarda! Uselili su se u prostor Starog muzeja, izgrađen 1965, kao depo za predsednikove mnogobrojne poklone od sopstvenog, zadovoljnog naroda i stranih državnika, koji je 1986. godine adaptiran je u izložbeni prostor. 

Povodom obeležavanja stogodišnjice nastanka Crnog kvadrata, remek dela vodećeg umetnika ruske avangarde, Kazimira Maljeviča, koje predstavlja svojevrsnu revoluciju u umetnosti, u Muzeju istorije Jugoslavije (objekat Stari muzej) od 24. decembra 2015.  otvorena je izložba Ruska avangarda u Beogradu. Autorke izložbe su kustoskinje, Ana Pahomova i Faina Balahovska. 

 

Na izložbi su predstavljena umetnička dela čuvenih autora iz pet ustanova: Ruskog državnog arhiva književnosti i umetnosti, Rostovsko-jaroslavskog državnog muzeja arhitekture i umetnosti, Regionalnog muzeja umetnosti oblasti Ivanovo, Muzeja umetnosti Jaroslavske oblasti i Državnog istorijsko-arhitektonskog, umetničkog  i pejzažnog muzeja Caricino.

 

Postavku je upotpunilo i jedanaest dela iz kolekcije Narodnog muzeja u Beogradu, a izložba će trajati do 28. februara 2016. godine.

Izložba obuhvata 117 radova poznatih umetnika: slike, crteže, ilustracije za knjige, skice kostima za pozorište i film, porcelan sa propagandnim porukama i idejne nacrte arhitektonskih zdanja. Među najznačajnijim delima su grafike i slike Vasilija Kandinskog, Aleksandra Rodčenka, Ivana Kljuna, Aleksandra Arhipenka, Aleksandra Vesnina i Ljubov Popove, kao i dela primenjene umetnosti Kazimira Maljeviča.

 

Izbor dela čini pregled ruske avangarde koja ne predstavlja jedinstveni umetnički pravac, već široki okvir za umetničke, literarne i pozorišne eksperimente, tokom prve trećine XX veka. Taj radikalni umetnički pokret širih razmera, koji je u jednom trenutku slavljen, u drugom potpuno osporen i zabranjen, danas je ponovo prihvaćen. Ruska avangarda u Beogradu odslikava jedinstveni fenomen, nastao kada se oformila grupa umetnika koja je u umetnosti videla zamenu za religiju i put ka promeni društva. Uvođenje geometrizacije u likovni izraz umesto figuralnosti, predstavljalo je odraz modernizacije pretežno agrarnog ruskog društva i snažnu veru u radničku revoluciju, progres i industrijalizaciju. Na izložbi će biti predstavljeni radovi oko pedeset umetnika koji obuhvataju skoro sve pravce ruske avangarde:futurizam,suprematizam, konstruktivizam i funkcionalizam.

 

 

Vrhunac uspona avangarde se poklapa sa razvojem bioskopa, pa će izložba obuhvatiti i skice kostima i scenografije za film Aelita: kraljica Marsa, Aleksandre Ekster i prikazati grafičke ilustracije kostima i scenografije za predstave slavnog režisera, Sergeja Ejzenštajna, koji je najviše doprineo razvoju filmske montaže u svetskoj kinematografiji.

 

 

Jedan od pravaca koji je proistekao iz avangarde u poeziji je i futurizam. Deo postavke sa grafičkim radovima će uključiti ilustracije za knjige „oca ruskog futurizma“, umetnika Davida Burljuka, kao i radove Natalije Gončarove, Olge Rozanove, Velimira Hlebnikova i Alekseja Kručena.

 

Neizostavno ime ruske avangarde svakako je i El Lisicki koji će na beogradskoj izložbi biti predstavljen ne samo radovima iz oblasti arhitekture, od kojih je najpoznatija utopijska ideja horizontalnih solitera, već i sa četiri grafike iz Narodnog muzeja u Beogradu.

 

Pokret koji je podstakao revoluciju i nove vidove interpretacije u umetnosti, po prvi put pred publikom u Srbiji.  Revolucionari su imali i svoju jednačinu; socijalizam =industrijalizacija +elektrifikacija.

 

 

Postavka izložbe Ruska avangarda je upotpunjena sa jedanaest dela iz kolekcija Narodnog muzeja u Beogradu. Radovi Arhipenka, Kandinskog, Lisickog i Kozinceve-Erenburg su deo umetničke ostavštine Ljubomira Micića, koja se čuva u Narodnom muzeju u Beogradu. Dela su bila sastavni deo Prve Zenitove međunarodne izložbe nove umetnosti koju je osnivač tog časopisa i osobenog avangardnog pokreta, Ljubomir Micić organizovao 1924. godine u Beogradu. Uključivanje radova ruskih umetnika iz Narodnog muzeja, predstavnika avangardnih pokreta, u aktuelnu izložbu Ruska avangarda u Beogradu biće podsećanje na istorijske trenutke kada su se u Beogradu odvijali događaji značajni za evropsku istoriju avangarde. Pored pomenute izložbe iz 1924, upravo zahvaljujući Zenitu i dvobroju časopisa iz 1922, poznatom i kao Ruska sveska, a koji su uredili upravo Ilja Erenburg i El Lisicki, prvi put su na ovim prostorima predstavljeni akteri i ideje ruske avangarde.

 

I na kraju podsećanje na ruskiumetniki eksperiment iz 1982. godine Borisa Miljkovića i Branimira Dimitrijevića. Svesno ili podsvesno pripadnici tadašnjeg „novog talasa“ identifikovali su svoja umetnička stajališta sa pozicijama ruskih eksperimentatora i avangardista dvadesetih godina XX veka, naslanjajući se na ikone ruske avangardne umetnosti poput, već pomenutog, Kazimira Maljeviča, Vladimira Tatlina i druge, uz humoristički otklon, trasirajući paralelu sa situacijom u tadašnjoj Jugoslaviji.  Kanjec! No, harašo, Sergej davaj vodku!